برسم چیست ؟
مقصود از برسم گرفتن چیست؟
برسم گرفتن و مدتی دعا برآن خواندن همان از برای نعمت نباتاب سپاس به جای آوردن است که مایه تغذیه انسان، ستوران و زینت طبیعت است و برسم را بعنوان نشانی از کلیه رستنیها در مراسم قرار داده وبه آن درود فرستاده میشود. گذشته ازآن واژه برز(که برسم از این واژه مشتق است) به معنی بالیدن و نمو کردن، دلیل دیگری بر سمبل نباتات بودن برسم میباشد.
گذشته از اوستا، به واسطه خبری از استرابون رسم گرفتن نزد ایرانیان بسیارکهن است. جغرافیدان مذکور راجع به یک آتشکده درکاپتا توکا (آسیای صغیر) مینویسد:«مغل ها در آنجا آتشی که هرگز خاموش نمیشود را نگهداری کرده و هر روزدر آتشکده تقریبا یک ساعت دربرابر آتش سرود میخوانند ویک بسته چوب در دست میگیرند و پردهای تا به چانه آویخته که لبهای آنان رامیپوشاند.» مقصود از بسته چوب و پرده همان برسم و پنام است.
برسم گرفتن پیش از غذا، درعهد ساسانیان مرسوم بوده است مکررا درشاهنامه به این رسم بر میخوریم و از آن جمله است: در ضیافت نیا طوس سفیر روم، درنزد خسرو پرویز، وقتی که بندوی یکی ازگماشتگان پادشاه پیش از غذا با برسم داخل شده و شاه به ذکرباج (باژ) مشغول شد سفیر مذکور برآشفته و از سرخوان برخاست.
بیامد نیاطوس با رومیان نشستند با فیلسوفان به خوان
چو خسرو فروآمد ازتخت بار ابا جامه روم گوهرنگار
خرامید خندان برخوان نشست بشرتیزبندوی وبرسم به دست
جهانداربگرفت باژمهان به زمزم همی رای زد درنهان
نیا طوس کان دید انداخت نان زآشفتگی باز پس شد زخوان
بَر ِسمَ چیست ؟
پرستنده آتــــــش زردهشــــت همی رفت با باژو و برسم به مشت
(فردوسی)
زوروهوم و برسم از ویژگیهای مزدیسنا و درمراسم دینی عمده اسباب ستایش است . چنانچه در وقت تهیه نمودن آب زور و فشردن گیاه هوم و بستن وگشودن شاخههای برسم، جز اوستاخوانی و ستایش خداوند هدف و خواسته دیگری درمیان نیست. همین رسوم آداب، با ابراز و آلات ویژه در مندرجات برهمنان و کنشت یهودیان و کلیسای عیسویان هم دیده میشود.
این کلمه در اوستا برسمن آمده و از کلمه برز به معنی بالیدن و نمو کردن مشتق شده است. درسانسریت بره Barh عبارتست از شاخههای بریده درخت که به هریک از آنها درفارسی تای و در پهلوی تاک میگویند. در اوستا مشخص نیست که این شاخهها از چه درختی باید باشد، همینقدر دریسنا 25 هات 3 آمده اورورم برسمنیم،یعنی برسم( شاخه بریده) درخت یا گیاه. از این جمله وازبخشهای دیگر اوستا معلوم میشود که برسم باید از جنس اورورا (urvara) یعنی نباتات باشد. درکتاب شایست نه شایست فقط به ذکر آنکه برسم باید از درخت پاکیزه باشد، بسنده کرده است. ولی درنوشتههای متأخرین گفته شده که برسم باید از درخت انار چیده شود.
این شاخهها با آداب مخصوصی همراه سرودن سرودهای مذهبی و به کمک کارد ویژهای به نام برسمچین بریده میشود. مدتهاست که به جای برسمهای نباتی، برسمهای فلزی از جنس برنج یا نقره ساخته شده که ابعاد آنها عبارتست از بلندی نه بند انگشت قطر یک هشتم بند انگشت.*
محل قراردادن برسمها درهنگام مراسم روی شئی است بنام برسمدان یا ماهروی و علت نامیدن آن شباهت دو سر این شی به شکل تیغه ماه است. *(درفرگرد 19 وندیداد فقره 19 نیزهمین ابعاد برای برسم درنظرگرفته شده است.)